چگونه بفهمیم فرزند باهوشی داریم؟

کودک باهوش چه نشانه‌هایی بروز می‌دهد و اصلا تعریف کودک باهوش و با استعداد چیست؟ دکتر Kahina Louis، یک روانشناس مشهور و مدیرعامل سازمان Strengths and Solutions، سازمانی که در ایالت فلوریدا آزمایش‌های تیزهوشان را انجام می‌دهد، می‌گوید: «از نظر فنی، تعریف اولیه کودک با استعداد، تعریفی است که هوش او را در بالای 2٪ از جمعیت قرار دهد. اما نمره بالای ضریب هوشی تنها راهی نیست که به کودک می‌گوید استعدادش درخشان است بلکه کودکانی که در زمینه‌های یادگیری، انگیزه، رهبری، خلاقیت عملکرد بالایی دارند نیز دارای هوش بالایی هستند».

دکتر لوئیس می‌گوید: «برای این که کودک با استعداد شناخته شود نیازی به برتری مطلق در هر یک از این زمینه‌ها ندارد. اما باید حداقل در برخی از این خصوصیات در مقایسه با سایر هم سن و سال‌هایش تفاوت‌های چشمگیری داشته باشد».

در این مقاله از ویکی هوش مهم‌ترین نشانه‌ها و خصوصیت‌هایی که کودکان باهوش دارند را مطرح می‌کنیم.

1)  یادگیری سریع

علامت آشکاری که کودک باهوش را از دیگر همسالان خود متمایز می‌کند، سرعت یادگیری او است. کودکان با استعداد تمایل دارند زودتر از هم سن و سالان خود چیزهای جدید را انتخاب و امتحان کنند.

2) رشد سریع دایره واژگان

Becky Beach یک وبلاگ نویس در آرلینگتون تگزاس می‌گوید که پسرش، برایان، قبل از تولد 1 سالگی خود با جملات کامل شروع به صحبت کرد. بیچ لحظه‌ای را به یاد می آورد که پسرش 11 ماهه بود و با استفاده از یک جمله کامل از او پرسید چرا نام او برایان است. وقتی پاسخ داد پسرش دوباره پرسید که آیا می‌تواند آن را تغییر دهد؟

بیچ می‌گوید: «من جا خوردم. باورم نمی‌شد که این صحبت را با کودک 11 ماهه‌ام داشته‌ام».

3) کنجکاوی زیاد

دکتر لوئیس می‌گوید تمایل به پرسیدن سوالات زیاد در بین کودکان با استعداد بسیار معمول است. کودکان باهوش از چیزهایی که می‌بینند تعجب می‌کنند و تمایل زیادی دارند که بدانند چرا اوضاع به همان روشی است که هست.

4) اشتیاق به یادگیری

حس کنجکاوی فراوان کودکان باهوش شاید به این دلیل باشد که آن‌ها انگیزه بالایی دارند تا بیشتر دنیای اطراف خود درک کنند و بیشتر یاد بگیرند.

5) زود خواندن

بسیاری از کودکان در اوایل دوره ابتدایی خواندن را یاد می‌گیرند اما از آن جا که کودکان با استعداد تمایل به یادگیری سریع دارند، به طور معمول بسیار سریع‌تر از هم سن و سالان خود قادر به مطالعه هستند.

6) استعداد معماها یا الگوها

برخی از کودکان همچنین می توانند معما حل کنند یا الگوها را سریع‌تر از همسالان خود تشخیص دهند.

7) خلاقیت استثنایی

لویی می‌گوید یکی دیگر از ویژگی‌های متداول در کودکان با استعداد، مهارت‌های خلاقانه‌ای است که برای کودکی در آن سن انتظار ندارید. توبی کوزانکه، یک مادر در همپستد تگزاس، می‌گوید که روزی دختر 3 ساله‌اش با گچ پیاده رو جلوی خانه یک نقاشی کشید و از ما خواست تا نقاشی‌اش را ببنیم.

کوزانکه می‌گوید: «من بیرون رفتم و نقاشی زیبایی از چهره دختران وجود داشت. ویژگی‌ها کاملاً جا افتاده بودند و همه چیز متقارن بود».

کوزانکه می‌گوید که هیچ یک نمی‌دانستند کودکی به این کوچکی می‌تواند چنین چیزی ایجاد کند.

خلاقیت غیرمعمول بالا فقط در هنر صدق نمی‌کند. دکتر لوئیس می‌گوید بسیاری از کودکان با استعداد نیز تصورات زنده‌ای دارند که داستان‌های خود را ایجاد می‌کنند یا به شدت با شخصیت‌های کتاب‌ها یا فیلم‌ها ارتباط دارند.

8) مهارت منطق و استدلال

از آن‌جا که مهارت‌های پیشرفته استدلال نشانه ذکاوت بالا است، این مهارت نشان دهنده یک کودک با استعداد است.

9) انرژی بالا

فعالیت‌های بسیار زیاد مغز این کودکان در رفتار آن‌ها نیز خودش را نشان می‌دهد. سطح انرژی کودکان با استعداد بالا است و ممکن است در مورد موضوعات جدید یا فعالیت‌های مورد علاقه بیشتر از همسالان خود هیجان زده شوند. مغز آن‌ها عاشق درگیری با مسائل مختلف است. در نتیجه، اگر کودکان با استعداد روش مفید فکری برای انتقال این انرژی پیدا نکنند و بی حوصله شوند، ممکن است انرژی بالای آن‌ها در رفتار و عملشان خودش را نشان دهد.

10) توانایی تمرکز روی یک کار برای دوره‌های بسیار طولانی

بچه‌های با استعداد می‌توانند برای مدت زمان طولانی حتی در سنین پایین تمرکز کنند. به عنوان مثال، یک کودک نوپای باهوش می‌تواند بیش از 30 دقیقه صرف ساختن یک برج خسته کننده کند در حالی که همسالان آن‌ها ممکن است فقط چند دقیقه بیشتر صرف هر فعالیت نکنند.

11) حساسیت یا همدلی غیرمعمول بالا

همان شدت و تمرکز بسیاری از کودکان با استعداد برای ریاضیات یا خواندن را می‌توان در احساسات آن‌ها نیز یافت. بسیاری از کودکان با استعداد کمال گرا هستند و وقتی آن‌ها اشتباهی را مرتکب می‌شوند، ممکن است این اشتباه برای آن‌ها ضربه بزرگتری نسبت به بچه‌های دیگر باشد.

12) شناخت توسط دیگران

والدین به ندرت تنها کسانی هستند که متوجه می‌شوند فرزندانشان استعداد منحصر به فردی دارد. وقتی كودك با استعداد است، افراد متعددی که در زندگی این کودک وجود دارند از جمله اعضای خانواده، پزشكان و معلمان ممکن متوجه استعداد و هوش بالای او شوند. این امر خصوصاً در مورد صفاتی که در آزمون ضریب هوشی (IQ) نشان داده نمی‌شوند، مانند مهارت‌های استثنایی رهبری یا سازگاری، بیشتر صادق است.

مقاله تقویت هوش جنین در دوران بارداری را نیز مطالعه کنید.

آنچه که در نهایت والدین باید در مورد صفات کودکان با استعداد بدانند

گرچه صفات فوق معمولاً در کودکان با استعداد رایج است، اما لازم نیست کودک همه این ویژگی‌ها را به طور استثنائی داشته باشد. به عنوان مثال، همه کودکان با استعداد خیلی زود شروع به خواندن نمی‌کنند، ممکن است بعضی از کودکان باهوش آرام باشند تا پرانرژی.

همانطور که دکتر لوئیس اشاره می‌کند با حمایت و پشتیبانی مناسب، کودک شما هنوز هم می‌تواند رشد کند و در آینده موفقیت‌های متعددی کسب کند.