«فاطمه محمدبیگی» پزشک عمومی و نماینده دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگویی درباره «بحران جمعیت و فرزندآوری» به موضوع تنزل آی کیو در کشور هم اشاره کرده و گفته است: «متاسفانه هم‌اکنون پژوهش‌ها نشان می‌دهد که ما با کاهش IQ رو‌به‌رو هستیم. قبلاً ضریب هوشی ایرانی‌ها ۱۰۴ بود و ایران بین چهار پنج کشور برجسته از نظر آی کیو بود، اما هم‌اکنون متوسط آی کیو ایرانی‌ها حدود ۸۴ است».

فرار مغزها و افت ضریب هوشی ایران

او درباره دلایل این تنزل هم گفته است که نخبگان از شرایط کشور ناراضی بوده و اقدام به مهاجرت می‌نمایند و یا در صورت زندگی در کشور تمایلی به فرزندآوری ندارند که همین مسئله منجر به کاهش ذخیره ژنتیکی نخبگان در کشور شده است.

مقاله تکمیلی: «ضریب هوشی (IQ) چیست؟»

آمار پایگاه‌های بین‌المللی درباره ضریب هوشی ایران

ادعایی که خانم محمدبیگی کرده است با داده‌ها و آمارهای برخی پایگاه‌های بین‌المللی همخوانی دارد. جالب است بدانید که سایت‌های متعددی رده‌بندی کشور‌ها را از نظر آی کیو منتشر می‌کنند؛ از آن جمله، گزارش پایگاه world population review که ادعا می‌کند میانگین آی کیو ایرانی‌ها ۸۴ است. همان عددی که محمدبیگی به آن اشاره کرده است. با این عدد، ایران در بین ۱۸۳ کشور جهان در رتبه ۱۱۰ قرار گرفته است. این پایگاه همچنین ۱۰ کشور دارای بالاترین میانگین ضریب هوشی جهان را به این ترتیب معرفی کرده است: هنگ‌کنگ، سنگاپور، کره جنوبی، چین، ژاپن، تایوان، ایسلند، ماکائو، سوئیس و اتریش، که ضریب‌های هوشی بین ۱۰۱ تا ۱۰۸ داشته‌اند. همچنین طبق این گزارش، آی کیو برخی دیگر از کشور‌ها به این شرح است:

هلند: ۱۰۰، انگلستان: ۱۰۰، سوئد: ۹۹، کانادا: ۹۹، آلمان: ۹۹، اسپانیا: ۹۸، فرانسه: ۹۸، آمریکا: ۹۸، روسیه: ۹۷.
البته طبق این گزارش، شاخص‌های متعددی برای تعیین میانگین ضریب هوشی کشور‌ها ملاک قرار می‌گیرد، از جمله: نمرات آزمون‌های استاندارد، میانگین ضریب هوشی ساکنان یک منطقه، سطح سواد و تحصیلات، شاخص سرمایه اطلاعاتی.

مقاله تکمیلی: «حدود آی کیو نرمال چقدر است؟»

روند تغییرات ضریب هوشی کشور بعد از انقلاب

تحقیقات جدید نشان می‌دهد که ضریب هوشی ایران از زمان انقلاب تاکنون روبه کاهش بوده و این روند همچنان ادامه دارد. کاهش بهره هوشی یک جامعه می‌تواند فاجعه باشد. بحثی که در شبکه‌های اجتماعی جنجال زیادی بین ایرانیان به پا کرده است.

دلایل کاهش ضریب هوشی ایران

ظاهرا بررسی‌های انجام شده از جانب سیاسیون کشور دلیل کاهش IQ را افزایش فرار مغزها، کاهش آمار ازدواج افراد تحصیل کرده و یا کاهش زاد ولد این قشر تحصیل کرده جامعه می‌دانند. می‌گویند قشر تحصیل کرده جامعه ازدواج نمی‌کنند اگر هم ازدواج کنند بیش از دو فرزند ندارند. در نتیجه قشری که می‌تواند ژن‌های باهوشی را انتقال دهد، با ازدواج نکردن و فرزندآوری کم این زنجیره تولید ژن‌های برتر را قطع می‌کند.

دلیل افت ضریب هوشی ایران از نظر ویکی هوش

به نظر ما دلیل اصلی کاهش IQ مردم فقر اقتصادی می‌باشد (دلایل دیگر را نفی نمی‌کنیم اما فقر اقتصادی را مهمتر و تاثیرگذارتر می‌دانیم). بر همگان آشکار است که فقر و شرایط بد زندگی می‌تواند قدرت تفکر و خلاقیت را از انسان بگیرد. فقر اقتصادی می‌تواند به فقر هوشی منجر شود.

پژوهشگران آمریکایی، کانادایی و انگلیسی می‌گویند فقر به طور مستقیم منابع روانی و عملکرد شناختی افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد و ظرفیت ذهنی اندکی برای رشد فکری و انجام کارهای مرتبط با رشد فکری به جا می‌گذارد. نتایج این تحقیقات در مجله ساینس منتشر شده است.

اما دانشمندان بر چه اساس کاهش بهره هوشی را به فقر نسبت می‌دهند؟

دانشمندان برای راستی‌آزمایی این نظریه دو مطالعه میدانی در هند و آمریکا انجام داده‌اند. داده‌های بدست آمده دقیقا ارتباط بین فقر و تصمیمگیری‌های نادرست را نشان می‌دهد.

محققان در بخشی از این تحقیقات بر روی کشاورزان هندی آزمایشات و مطالعاتی را انجام می‌دهند. کشاورزان هندی سه مرحله ضروری در این چرخه تحقیق را پشت سر گذاشتند. داده‌های بدست آمده در هر سه مرحله با هم مقایسه شده تا دانشمدان به درستی رابطه مستقیم فقر با بهره هوشی دست یافتند. این کشاورزان در سه مرحله تحقیق از آنها تست گرفته شد. مرحله اول پیش از کشت، مرحله دوم برداشت محصول و مرحله سوم دریافت پول محصول.

مرحله اول: یعنی زمانی که کشاورزان بسیار فقیر بودند. پولی نداشتند و دنبال وام بودند.
مرحله دوم: پس از برداشت محصول، اما پیش از پرداخت و دریافت پول محصولات یعنی مرحله‌ای که کشاورزان در سخت‌ترین وضعیت فقر بودند.
مرحله سوم: یعنی پس از پرداخت پول محصول به آنها.
داکتر «آناندی مانی» از مرکز مزیت رقابتی اقتصاد جهانی دانشگاه وارویک در انگلیس در هر مرحله از این چرخه از کشاورزان آزمون شناختی (نوعی تست هوش) گرفته و دریافتند تیزهوشی آنها با درآمد آنها متغیر است. محققان با مقایسه آزمون‌های ضریب هوشی کشاورزان در زمانی که پول زیاد و زمانی که پول اندک داشتند دریافتند که وقتی کشاورزان پول زیادی دارد تیزهوش‌تر و ضریب هوشی آنها بالاتر است. محققان تلاش کردند تا تاثیر عوامل مرتبط با استرس را محدود کنند اما از سوی دیگر زیست نشانگرهایی مانند فشار خون و ضربان قلب را اندازه گیری کردند.
برای مطمئن شدن از اینکه این یافته‌ها منحصر به کشاورزان نیشکرکار هندی نباشد، محققان یک گروه کنترل را نیز در آمریکا در نظر گرفتند. دانش‌پژوهان با استفاده از دو گروه یکی ثروتمند و دیگری فقیر توانستند، موقعیت‌های مالی شخصی آن‌ها را با استفاده از سوالات نظری آسان و دشوار هدف قرار داده و سپس از آن‌ها آزمون‌های غیرکلامی گرفتند.
دکتر مانی اظهار داشت: آنچه که ما دریافتیم این بود وقتی که شرایط مالی آسان باشد هیچ فرقی در عملکرد یک فقیر و یک ثروتمند دیده نمی‌شود اما هرچه شرایط اقتصادی دشوارتر شود عملکرد مغز فرد فقیر به شدت کاهش می‌یابد.
محققان از این تحقیقات نتیجه می‌گیرند که افراد فقیر که نگرانی‌های مالی شدید و مداوم دارند از ظرفیت‌های ذهنی خود بیش از اندازه استفاده می‌کنند و از این رو فضایی برای کارهای دیگر برایشان باقی نمی‌ماند.

جدا از تحقیقات انجام شده در هند و آمریکا، افرادی که درگیر مشکلات اقتصادی هستند. دیگر نمی‌توانند وقتی برای رشد مهارت‌های فکری خود صرف کنند. مثل آموزش، مطالعه و .. که نقش مهم در افزایش بهره هوشی دارند. افرادی که مشکلات اقتصادی ندارند می‌توانند با آرامش بیشتری به روند یادگیری، آموزش و رشد مهارت فکری و جسمی بپردازند. حتی اگر بهترین سیستم آموزشی وجود داشته باشد اما ذهن افراد درگیر مشکلات مالی و فقر باشد، نمی‌توان انتظار پیشرفت داشت.

«ضریب هوشی شما چند است؟ رایگان تست هوش دهید»

بنابراین دلایل کاهش بهره هوشی مردم ایران می‌تواند به ترتیب زیر باشد:

1. فقر اقتصادی و افزایش نابرابری‌ها
2. ضعف سیستم آموزشی و به روز نبودن آن
3. آمار بالای فارغ التحصیلان بیکار در نتیجه کاهش انگیزه برای یادگیری و رشد فکری
4. برتری رانت و رابطه بر تخصص در سیستم استخدامی کشور
5. نرخ بالای فرار مغزها
6. کاهش نرخ ازدواج و زاد ولد قشر نخبه و تحصیل کرده

به نظر شما چه عوامل دیگری در کاهش بهره هوشی مردم ایران تاثیرگذار است؟