چهار قرن پیش از میلاد مسیح‌، ارسطور معتقد بود که آد‌م‌های باهوش را می‌توان با یک نگاه تشخیص داد. به عقیده او آد‌م‌های باهوش گردن باریکی دارند، صورتشان کشیده است، چشمشان برق می‌زند و پوست سفید و بی‌لکشان مایل به قرمز است.

ارسطو در مقابل معتقد بود آدم‌های سبک‌مغز آرواره ‌بزرگی دارند، چهره‌‌شان گوشتالود و قیافه‌شان بی‌روح است. در چین حدود ۱۱۰۰ سال پیش از میلاد مسیح، کسانی که مایل بودند برای امپراطور این کشور کار کنند باید در یک مسابقه استعداد شرکت می‌کردند. سواری‌، تیراندازی، نواختن موسیقی، نوشتن و محاسبه بخش‌هایی از این مسابقه بود.

هوش خصوصیتی است که انسان را از سایر موجودات زنده متمایز می‌کند، اما تا قرن‌ها معیار درستی برای سنجش آن وجود نداشت.

ضریب هوشی یا همان آی کیو چیست؟

ضریب هوشی نوعی نمره استاندارد است که نشان می‌دهد یک فرد در گروه همسالان خود در توانایی ذهنی چقدر بالاتر یا پایین‌تر است.
عددی که برای ضریب هوشی گروه همسالان در نظر گرفته شده است 100 است. این عدد با استفاده از آزمون مشابه برای تعداد زیادی از افراد از تمام اقشار اقتصادی- اجتماعی جامعه و گرفتن میانگین به دست می‌آید.

اصطلاح «ضریب هوشی» در سال 1912 توسط یک روانشناس به نام «ویلیام اشترن» در رابطه با اصطلاح آلمانی “Intelligenzquotient” ابداع شد. در آن زمان، ضریب هوشی به عنوان نسبت سن عقلی به سن تقویمی x 100 نشان داده می‌شد. بنابراین اگر یک فرد 10 ساله دارای سن ذهنی 10 سال باشد، ضریب هوشی او 100 خواهد بود. اگر سن عقلی او بیشتر از سن تقویمی باشد (مثلاً 12 به جای 10) ضریب هوشی او 120 خواهد بود. به همین ترتیب اگر سن عقلی او از سن تقویمی کمتر باشد، ضریب هوشی آن‌ها کمتر از 100 خواهد بود.

دو مورد از معروف‌ترین تست‌های ضریب هوشی عبارتند از: "استنفورد-بینه" (Stanford-Binet) و "کتل" (Cattell) که در ادامه با جزئیات بیشتری توضیح داده شده است.

تلاش برای اندازه گیری هوش: مهم‌ترین دانشمندان تاریخ

سر فرانسیس گالتون (Sir Francis Galton)، پدر آزمون هوش

سر فرانسیس گالتون اولین دانشمندی بود که در سال 1884 سعی در آزمایش مدرن هوش داشت. او را پدر آزمون هوش نامیده‌اند. در آزمایشگاه آزاد وی افراد می‌توانستند دقت بینایی و شنوایی و همچنین زمان واکنش آن‌ها در برابر محرک‌های مختلف را بسنجند.

جیمز مک کین کتل (James McKeen Cattell)، اولین آزمون هوش جهان

اولین آزمون هوش جهان توسط جیمز مک کین کتل در سال 1890 ایجاد شده است. این آزمون هوش شامل تست‌های مشابهی بود که تقریباً همه آن‌ها سرعت و دقت ادراک را اندازه‌گیری می‌کردند. خیلی زود معلوم شد که چنین تست‌هایی نمی‌توانند پیشرفت تحصیلی را پیش بینی کنند. بنابراین این تست‌ها احتمالاً معیارهای ناقصی برای اندازه‌گیری هوش بودند.

آلفرد بینه (Alfred Binet)

آلفرد بینه (به فرانسویAlfred Binet )، روانشناس فرانسوی در سال ۱۹۰۵ شیوه مدرنی برای اندازه‌گیری هوش پیدا کرد. او مهارت تفکر کودکان را بر اساس یک پرسش‌نامه می‌آزمود. دکتر بینه در دفتر کارش در دانشگاه پاریس، پرسش‌‌نامه‌‌های خود را بر اساس سن کودکان تنظیم می‌کرد.

از جمله پرسش‌ها که بر اساس سن مطرح می‌شدند این‌ها بودند: می‌توانی یک جمله با پاریس، رودخانه و خوشبختی بسازی؟ چه کلمه‌ای هم قافیه اسب است؟ شباهت مگس و پروانه چیست؟ البته آخرین پرسش بعدها از تست‌های دکتر بینت حذف ‌شد. او دریافته بود که تنها فرزندان خانواده‌های ثروتمند می‌توانند به این پرسش پاسخ بدهند ‌چون در زمان تعطیلات به خارج از شهر سفر می‌کنند و در خانه‌های ییلاقی‌شان پروانه می‌بینند. کودکان کارگران شهری پروانه نمی‌شناختند.

ویلیام اشترن

روانشناس آلمانی، ویلیام اشترن تست بینه را می‌‌شناخت و از طرفداران آن بود. او ۱۹ آوریل ۱۹۱۲‌ فرمول تاز‌ه‌ای برای اندازه‌گیری هوش معرفی کرد. بینه ۱۲ پرسش پیچیده برای کودکان در فاصله سنی ۳ تا ۱۵ سال تهیه کرده بود که نشا‌نگر بلوغ فکری مشخصی بودند. به عنوان مثال اگر یک کودک 7 ساله می‌توانست پرسش‌نامه کودکان 8 ساله را پاسخ دهد "سن عقل" او یک سال بیشتر بود. همچنین اگر کودکی 11 ساله پرسش نامه کودکان 12 ساله را پاسخ می داد سن عقلی او نیز یک سال بیشتر بود. اشترن این سنجش را دقیق نمی‌دانست. او سن عقلی را تقسیم بر سال‌های زندگی کرد و فرمولی برای انداز‌ه‌گیری ضریب هوش ابداع کرد که "آی‌کیو" نام گرفت.

وی پیشنهاد كرد كه به جای كاهش سن واقعی از سنی كه از عملكرد آزمون تخمین زده می‌شود، ضریب هوشی به صورت تقسیم دو عدد یعنی: (سن تقویمی) / (سن عقلی) تعریف شود. بنابراین در مثال دو کودک بالا ضریب هوشی کودک اول 8/7 و ضریب هوشی کودک دوم 12/11 تعریف می‌شود و طبق این فرمول واضح است که ضریب هوشی کودک اول بیشتر است.

لوئیس ترمن

در ایالات متحده یک روانشناس مشهور به نام لوئیس ترمن آزمایش ضریب هوشی بینه را مورد تجدید نظر قرار داد و هنجار بسیار مناسب‌تری نسبت به نسخه اصلی ایجاد کرد. او آن را به عنوان آزمون استنفورد-بینه منتشر کرد (به این دلیل که ترمن روانشناس دانشگاه استنفورد بود). او همچنین مشتاق بود که نتیجه را در 100 ضرب کند، بنابراین معادله نهایی برای ضریب هوشی به این شکل درآمد (سن تقویمی) / (سن عقلی) X 100. این یک واقعیت است که ضریب هوشی 130 بسیار جذاب تر از ضریب هوشی 1.3 به نظر می رسد.

دیوید وکسلر

وکسلر یک روان‌شناس امریکایی-رومانیایی و طراح چند آزمون هوش برای کودکان و بزرگسالان بود. او در ۱۹۳۹ آزمون هوش وکسلر ـ بلوو را معرفی کرد که پس از اندک ‌زمانی پرکاربردترین آزمون هوش بزرگسالان در امریکا شد. در ۱۹۴۹ آزمون هوش کودکان را انتشار داد. او بارها در بازنگری آزمون‌های خود، آن‌ها را با ترکیب‌های جمعیتی مختلف محک زد.

دیوید وکسلر مسئله محاسبه ضریب هوشی بزرگسالان را به سادگی با مقایسه عملکرد شخص با توزیع نمرات آزمون، که یک توزیع نرمال است، حل کرد. در سیستم وکسلر ضریب هوشی میانگین 100 است.

توزیع نرمال هوش انسان

توزیع نرمال ضریب هوشی انسان نشان دهنده این است که چند درصد انسان‌ها ضریب هوشی معینی را دارند. به عنوان مثال اگر به مرکز منحنی نرمال توجه کنید برای ضریب هوشی (IQ-SCORE) 100، درصد (PERCENTILE) 50% را نمایش می‌دهد. یعنی 50% انسان‌ها ضریب هوشی کمتر از 100 دارند.

ضریب هوشی، آی کیو