همه راهکارهای تقویت و بهبود هوش هیجانی

تا به حال پیش آمده است که رفتاری از خود نشان داده باشید که بعدا از آن پشیمان شده باشید؟ یا حسی داشته باشید که نتوانید آن را وصف کنید و بفهمید؟! یا با دوستان خود صحبت کنید و نتوانید با آن‌ها هم‌دردی کنید؟ اگر این اتفاقات برای شما پیش آمده باشد، باید به بدانید که هوش هیجانی شما نیاز به تقویت دارد!!! اما نگران نباشید. ما در این مقاله ابتدا به مرور مفهوم هوش هیجانی می‌پردازیم؛ سپس در دو دسته فردی و گروهی تکتنیک‌هایی را بررسی می‌کنیم که به تقویت هوش هیجانی شما کمک زیادی خواهد کرد.

هوش هیجانی 

هوش هیجانی (Emotional intelligence یا EI) را می‌توان توانایی درک، مدیریت و بیان موثر احساسات خود و همچنین تعامل و پیمایش موفقیت آمیز با احساسات دیگران تعریف کرد. طبق گفته Talent Smart، نود درصد از افراد با عملکرد بالا در محل کار دارای EQ بالا هستند، در حالی که 80٪ از افراد با عملکرد پایین دارای EQ پایین هستند. هوش هیجانی در شکل‌گیری، توسعه، نگهداری و تقویت روابط نزدیک شخصی کاملاً ضروری است.

4 مرحله یادگیری هوش هیجانی

1-آگاهی

هرگونه یادگیری زمانی شروع می‌شود که ما آگاه باشیم که چیزی در ما وجود دارد که باید تغییر کند یا بهبود یابد، و ما آماده تحقق این تغییرات هستیم. 

هوش هیجانی دارای پنج مولفه است:

• خودآگاهی: دانش آنچه احساس می‌کنیم و چرا چنین احساسی داریم
• مدیریت خود: توانایی بیان احساسات ما به روش صحیح
• انگیزه: انگیزه داخلی برای تغییر نحوه احساس و بیان ماست
• هم‌دلی: توانایی ارتباط با احساسات دیگران و دیدن جهان از دید آن‌ها
• مهارت‌های اجتماعی: قدرت برقراری ارتباط موثر و ایجاد ارتباطات محکم در خانه یا محل کار.

برای آشنایی بیشتر با هوش هیجانی اینجا کلیک کنید.

یادگیری  هوش هیجانی با کسب بینش در مورد جنبه‌ای از EI شروع می‌شود که ما باید روی آن کار کنیم. برخی از ما ممکن است مهارت‌های اجتماعی خوبی داشته باشیم اما از توانایی مدیریت خود برخوردار نباشیم. هم‌چنین ممکن است دیگران انگیزه بالایی داشته باشند اما از نظر مدیریت خود ضعیف باشند. 

2- ارزیابی

گام بعدی تلاش برای اندازه‌گیری جایی است که ما روی هر یک از جنبه‌های EI ایستاده‌ایم. آزمون‌هایی برای هوش هیجانی وجود دارد که نمرات در هر یک از آن‌ها نشان دهنده این است که آیا ما نیاز به یادگیری مهارت‌های عاطفی داریم یا خیر، و ما عملاً به عنوان یک انسان آگاه از احساسات در کجا ایستاده‌ایم.

3- آموزش

ارزیابی چشم ما را به طیف وسیعی از گزینه‌ها برای انتخاب باز می‌کند. بسته به این‌که بر روی چه بخشی از هوش هیجانی باید کار کنیم، می‌توانیم تصمیم بگیریم که چه نوع آموزشی کمک بیشتری به ما می‌کند. 

4- کاربرد

آخرین و مهم‌ترین مرحله یادگیری هوش هیجانی استفاده از مهارت‌های آموخته شده در زندگی واقعی است. 

با بهبود هوش هیجانی مهارت‌ها و تکنیک‌هایی را می‌آموزیم که در موارد زیر می‌توانیم از آن‌ها استفاده کنیم:

• تعامل با افراد در سطوح شخصی و شغلی
• درک و برچسب زدن به احساسات خودمان
• بیان آن‌چه احساس می‌کنیم به گونه‌ای که دیگران را ناراحت نکنیم
• درک احساسات دیگران و گوش دادن به آن‌ها بدون قضاوت

آیا می‌توان هوش هیجانی را آموزش داد و رشد داد؟

دلفین نلیس، روانشناس شناختی، در آزمایشی با 40 دانشجوی دانشگاه ثابت کرد که می‌توان هوش هیجانی را آموزش و رشد داد. او جمعیت نمونه را به دو گروه تقسیم کرد و فقط به یکی از گروه‌ها چهار هفته آموزش EI داد.

یافته‌های حاصل از مطالعه وی نشان داد که گروهی که این عمل را انجام داده‌اند نه تنها بهبود قابل توجهی در توانایی‌های عاطفی خود نشان داده‌اند، بلکه حتی پس از شش ماه آزمایش نیز به همان اندازه هوش هیجانی بالاتری داشتند.

اگرچه این یک مطالعه آزمایشی مقیاس کوچک برای درک تأثیر آموزش هوش هیجانی بود، اما نتایج کاملاً قابل توجه و ارزشمندی داشت.

در ادامه روش‌هایی برای افزایش و آموزش هیجانی پیشنهاد می‌شود.

راهکارهای افزایش هوش هیجانی

این راهکارها به دو دسته فردی و گروهی تقسیم می‌شوند:

 راهکار های فردی افزایش هوش هیجانی

1. ورزش خودآگاهی

با به یاد آوردن احساساتی که در طول روز احساس می‌کنید، شروع به ایجاد خودآگاهی کنید. احساسات خود را لیست کنید و سعی کنید آن‌ها را نام ببرید، این به شما کمک می‌کند خودتان را بهتر بشناسید. هنگامی که همه احساسات را نوشته‌اید، شروع به تجزیه و تحلیل آن‌ها کنید.

چند احساس مثبت و منفی می‌توانید ببینید؟ کدام یک از آن‌ها بیشترین تأثیر را بر شما گذاشته‌اند؟ چه عواملی باعث این احساسات شده است؟ لازم نیست به آن‌ها عمل کنید یا در مورد درست و غلط اینجا قضاوت کنید. فقط روی مشاهده هر احساس تمرکز کنید و صادقانه آن‌ها را یادداشت کنید.

2. دماسنج اعتماد

دماسنج اعتماد یک فعالیت هیجان انگیز گروهی است که اعتماد بین فردی را پرورش می‌دهد. این تمرین شامل شرکت کنندگان در صف ایستادن در مقابل یک دیوار و قدم گذاشتن به جلو هنگام پاسخ دادن است. چندین موقعیت زندگی واقعی به پاسخ دهندگان داده می‌شود و از آن‌ها خواسته می‌شود با توجه به میزان اعتمادی که در هر مورد دارند، حرکت کنند.

شرایط ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• دوستی که وام می‌گیرد
• بستن چشم شما و رفتن به مکانی ناشناخته با یک دوست
• صرف ناهار با افراد ناشناس

عدم حرکت و ایستادن در مقابل دیوار به معنای عدم اعتماد فرد به شرایط و افراد درگیر در آن است. برداشتن 4 یا 5 قدم بزرگ به جلو نیز به همین معناست که فرد به شرایطی که به او داده شده اعتماد کامل دارد. 

3. تمرینات خود مدیریتی برای بهبود هوش هیجانی

الف) ورزش تنفسی

هر روز یک ورزش تنفسی 2 دقیقه‌ای می‌تواند استرس و فرسودگی شغلی ناشی از کار را کاهش دهد. تنفس عمیق به ویژه در موقعیت‌های استرس‌زا می‌تواند فوراً ذهن را آرام کرده و به ما کمک کند تا درست فکر کنیم.

ب) مدیریت استرس

در اینجا چند روش ساده برای کاهش فوری استرس آورده شده است:

• افکار خود را هر روز یادداشت کنید. هر آن‌چه را که نمی‌توانید بیان کنید یا با دیگران به اشتراک بگذارید، یادداشت کنید. بگذارید احساسات منفی تخلیه شود.
• قبل از واکنش یا پاسخ به تعارض‌ها، تا 10 بشمارید.
• تا جایی که می‌توانید از بحث و جدال دور شوید.
• اگر نمی‌توانید احساسات خود را مدیریت کنید از رویارویی بپرهیزید. برای برقراری ارتباط از تلفن یا ایمیل استفاده کنید.
• مشکلات خود را با یکی از نزدیکان در میان بگذارید تا دیدگاه گسترده‌تری در این مورد کسب کنید.

4. تغییر نگرش

برای درک بهتر هر موقعیتی، سعی کنید تفکر خود را تغییر دهید. هر زمان عصبانی، غمگین یا ناامید شدید، از خود بپرسید:

• آیا روش دیگری برای بررسی موضوع وجود دارد؟
• آیا درسی وجود دارد که از این تجربه آموخته باشم؟
• آیا روش دیگری برای واکنش به شرایط می‌تواند وجود داشته باشد؟
• اگر این اتفاق دوباره تکرار شود، آیا من نیز همان واکنش را نشان خواهم داد؟
• اگر در جایگاه او بودم چه احساسی داشتم؟

5. چک لیست حل مسئله

شاید یکی از واقع بینانه‌ترین و عملی‌ترین ارزیابی‌های شخصی برای مدیریت و تنظیم آگاهی عاطفی باشد. با تمام مواردی که باید در طول هفته حل کنید، از جمله عقب ماندگی‌های شخصی و شغلی خود، یک نمودار هفتگی تهیه کنید.

هر روز 5 تا 10 دقیقه زمان برای برگشت به لیست مشکلات کنار بگذارید و روش‌هایی را که می‌توانید هرکدام را حل کنید بنویسید. هر موقع که با موفقیت یک مشکل را حل کردید، آن را از لیست چک خارج کنید و از آنجا ادامه دهید. نمونه چک لیست می‌تواند چیزی شبیه به جدول زیر باشد.

مشکل‌ها	چگونه آن‌ها بر زندگی من تأثیر می‌گذارند؟	راهکارهایی برای حل آن‌ها	حل شده	حل نشده
——–	——–	——–	——–	——–

6. مدیریت روابط

مدیریت روابط یک روش گام به گام نیست. ما باید احساسات خود و دیگران را حس کنیم. در اینجا چند روش ساده برای کمک به شما در ایجاد روابط خود در استانداردهای شخصی و حرفه‌ای آورده شده است:

• احساسات خود را نشان دهید: ارتباط برقرار کرده و احساسات خود اعم از عشق، عصبانیت یا ناامیدی را به روش صحیح و روشن بیان کنید. متشنج كردن احساسات، علاوه بر از بین بردن رابطه، منجر به بیرون آمدن آن‌ها از رابطه در زمان‌های دیگر به روش‌های بدتر نیز می‌شود.
• چیزهای کوچک مهم هستند: در گفتن "متشکرم"، "متاسفم" یا "لطفا" دریغ نکنید. این ممکن است برای کسی معنای زیادی داشته باشد و در رشد ارتباطی که با آن شخص دارید، کمک کند.
• توضیح دهید: هنگام درگیری با یکی از نزدیکان، به یاد داشته باشید که اقدامات و تصمیمات خود را توضیح دهید و برای حل منازعه ارتباط برقرار کنید.
• گفتگوهای سخت را اداره کنید: از دید دیگران به چیزها نگاه کنید و خود را جای آن‌ها قرار دهید. در شرایط استرس‌زا، بگذارید دیگران عقاید خود را بیان کنند. فعالانه گوش دهید، قضاوت نکنید یا به نتیجه نرسید. اگر اشتباه می‌کنید قبول کنید.مطمئن شوید که مکالمه را با یادداشت مثبت خاتمه می‌دهید.

7. ذهن آگاهی

ذهن آگاهی در آموزش عاطفی شامل موارد زیر است:

الف) پذیرش و سازگار شدن با تغییر

شیوه‌های ذهن آگاهی می تواند در آگاهی از مشکلات ما و پذیرفتن اینکه برای شادتر شدن در زندگی باید خود را تغییر دهیم، کمک کند.

ب) ایجاد یک ذهنیت رشد

ذهنیت رشد جایی است که ما برای امتحان چیزهای جدید احساس امنیت کنیم و از شکست نترسیم. ذهنیت رشد از طریق برنامه‌های ذهن آگاهی در محل کار پرورش می‌یابد.

ج)  اندازه گیری نتیجه اقدامات

ذهن آگاهی باعث خودارزیابی و خودآگاهی می شود. افرادی که در جلسات ذهن آگاهی فردی یا گروهی شرکت می‌کنند، علاقه بیشتری به دانستن اشتباهات خود دارند و آماده اصلاح آن‌ها هستند. آن‌ها با کنجکاوی و تمایل به تغییر به آگاهی عاطفی دست می‌یابند.

د) با هوشیاری بیشتر در زمان حال، متوجه واکنش‌های خودمان می‌شویم

اقدامات ذهن آگاهی مانند آینه عمل می‌کنند. آن‌ها به ما اجازه می‌دهند اقدامات خود را ببینیم و عوامل محرک را شناسایی کنیم:

• چه چیزی باعث هجوم آدرنالین شد؟ 
• چرا رفتارمان اینگونه بود؟ 
• چه احساسی نسبت به آن داریم؟

با ورود به این درون نگری‌ها، ذهن آگاهی ما را از طریق خودمدیریتی و تنظیم عاطفی - دو رکن مهم هوش هیجانی - هدایت می‌کند.

هوش هیجانی این فرصت را به ما می‌دهد که به عنوان یک انسان و به عنوان یک رهبر پیشرفت کنیم. بهبود هوش هیجانی مداوم و مترقی است. ما باید به طور مداوم تلاش کنیم و به دنبال رسیدن به اهداف خود باشیم.

به یاد داشته باشید، راز آگاهی از نظر عاطفی در یافتن ضعف، تبدیل آن‌ها به نقاط قوت و تکرار روند تا تسلط بر آن نهفته است.

راهکار های گروهی افزایش هوش هیجانی

1. خودآگاهی برای رهبران

به عنوان یک رهبر، اقدامات بیش از کلمات اهمیت دارند. این تمرین برای رهبران و سرپرستان است که تیم‌های بزرگ را در محل کار مدیریت می‌کنند.

بهتر است در یک گروه تمرین ‌کنید، به عنوان مثال، در جلسات ایستاده روزانه زیرا شاخصی عالی برای ارزیابی تفکر گروهی است.

هنگامی که همه شرکت‌کنندگان پاسخ‌های خود را ثبت کردند، آن‌ها را تشویق کنید تا نظرات خود را به اشتراک بگذارند و به طور فعال به صحبت‌های یکدیگر گوش دهند. جلسه را تا آنجا که می‌توانید تعاملی انجام دهید. این تمرین را ماهیانه یا دو هفته یک بار تمرین کنید تا به عنوان رهبر گروه، خودآگاهی را افزایش دهید.

2. تسلط بر چشم انداز

یکی از مهم‌ترین مولفه‌های هوش هیجانی انگیزه شخصی و شایستگی است. تمرین تسلط بر چشم ‌انداز یک فرایند است که قدرت تجسم موفقیت را تقویت می‌کند و به عملکرد منظم برای رسیدن به هدف کمک می‌کند.

این تمرین را می‌توان به صورت جداگانه یا گروهی انجام داد و شامل سوالات زیر است. سوالات ذهنی، خودارزیابی هستند و در اینجا هیچ پاسخ درست یا غلطی وجود ندارد.

3. بیان خود

تسلط بر احساسات و روشی که برای بیان آن‌ها انتخاب می‌کنیم، قسمت بزرگی از هوش هیجانی و اجتماعی را تشکیل می‌دهد. این تمرین یک نقشه است که به شرکت کننده اجازه می‌دهد احساسات خود را ارزیابی کند و عوامل علیت آن را کشف کند.

این تمرین به صورت دونفره انجام می‌شود که در آن یک نفر مجموعه‌ای از سوالات را از شریک خود می‌پرسد و به او اجازه می‌دهد تا خودش را توضیح دهد. این یک روش عالی برای بدست آوردن وضوح بیان خود در یک مجموعه اجتماعی است.

در این نوشته سعی بر این بود که راهکارهایی برای افزایش و آموزش هوش هیجانی خدمت شما ارائه شود. امیدوارم که با تلاش و استمرار شما دوستان، این نوشته برای شما تاثیرگذار باشد. فراموش نکنید که بدون تلاش خودتان هیچ تغییری در هوش شما ایجاد نمی‌شود.

اگر سوال یا ابهامی در مورد این نوشته دارید با ما در میان بگذارید.