راهکارهای تقویت هوش

شما چند ساله هستید؟ 7 یا 50 ساله؟ تفاوتی برای ما ندارد. در هر سن و سالی که هستید در این نوشته راهکارهایی به شما می‌دهیم که هوش و حافظه خود را تقویت کنید. راهکارهایی که سخت نیستند و شما با انجام مستمر آن‌ها ضریب هوشی خود را افزایش خواهید داد. در ادامه 20 راه به صورت کامل توضیح داده شده است که بعضی از آن‌ها شامل زیر مجموعه‌هایی نیز هستند. لازم نیست شما همه‌ی این کارها را انجام دهید. در حد توان خود چند گزینه را انتخاب کنید و آن‌ها را به صورت مستمر پیگیری کنید. برای نابغه شدن آماده‌اید؟

20 راهکار افزایش هوش:

1. به دنبال تازگی باشید

تصادفی نیست که نوابغی مانند انیشتین در زمینه‌های مختلف مهارت داشتند. نوابغ به طور مداوم به دنبال فعالیت‌های جدید هستند و در یک زمینه جدید یاد می‌گیرند. این جزئی از شخصیت آن‌ها است.

فقط یک ویژگی از مدل پنج عاملی شخصیت (Big-5) وجود دارد که با ضریب هوشی ارتباط دارد و این ویژگی پذیرش تجربه‌های جدید است. افرادی که میزان بالایی از باز بودن به تجربه (Openness to experience) را دارند، مداوم در جستجوی اطلاعات جدید، فعالیت‌های جدید برای انجام و چیزهای جدید برای یادگیری هستند. (به طور کلی به دنبال تجربیات جدید هستند.)

وقتی به دنبال تازگی هستید، چندین چیز در جریان است. اول از همه، شما با هر فعالیت جدیدی که انجام می‌دهید ارتباطات سیناپسی جدیدی ایجاد می‌کنید. این ارتباطات بر اساس یکدیگر ایجاد می‌شوند، فعالیت عصبی شما را افزایش می‌دهند و ارتباطات بیشتری برای ایجاد ارتباطات دیگر ایجاد می‌کنند در نتیجه مغر آماده و گرسنه یادگیری می‌شود. تمام کاری که شما باید انجام دهید تغذیه گرسنگی مغز است.

توصیه

به خانه بروید و یک «انیشتین» باشید. همیشه برای درگیر کردن ذهن خود به دنبال فعالیت‌های جدید باشید. افق شناختی خود را گسترش دهید. یک ساز یاد بگیرید. در کلاس هنر شرکت کنید. به موزه بروید. درباره حوزه جدیدی از علم بخوانید. 

2. برای خود هدف تعیین کنید

اهداف باعث ایجاد ساختار در زندگی می‌شوند و فقط از طریق ساختار مناسب می‌توانید هوش را افزایش دهید. شما بازتابی از نحوه کار مغز خود هستید، تفکر هوشمند سازمان یافته منجر به یک زندگی منظم و موفق خواهد شد.

تفکر خود را اصلاح کنید. فقط فکر نکنید، بلکه وقتی فکر می‌کنید به نحوه تفکر خود فکر کنید. چندین نمودار بکشید. تا آن‌جا که ممکن است افکار خود را با استفاده از نمودارها سازماندهی کنید. این سازماندهی در افزایش خرد بسیار مفید است.

3. تمرکز کنید

هوش تا حد زیادی تحت تأثیر تمرکز است. شخصی که به راحتی حواسش پرت می‌شود نمی‌تواند در مقایسه با کسی که در تمرکز و جذب اطلاعات جدید تبحر دارد، اطلاعات را مصرف یا حفظ کند. بنابراین تمرکز روی وظایف را تمرین کنید و از انجام چند وظیفه با هم بپرهیزید.

4. موسیقی را دست کم نگیرید

مطالعه‌ای از دانشگاه زوریخ نشان داد که مهارت در یک ابزار موسیقی می‌تواند ضریب هوشی بزرگسالان و کودکان را افزایش دهد. مطالعات نشان داده است که میانگین ضریب هوشی در ایران 84 است. نواختن موسیقی می‌تواند ضریب هوشی شما را حداقل 7 امتیاز افزایش دهد. درنتیجه شما می‌توانید از طریق یادگیری نحوه استفاده از یک ساز موسیقی ضریب هوشی خود را از 84 به 91 برسانید.

فراموش نکنید بی دلیل نیست که بیشتر فرزندان ثروتمندان، خواسته یا ناخواسته یک ساز کلاسیک یاد می‌گیرند.

5. زبان های جدید یاد بگیرید

احتمالا تعجب خواهید کرد اگر بدانید بیش از نیمی از جمعیت جهان دو زبانه است. تعجب‌آور نیست که یادگیری چندین زبان برای مغز انسان مفید است و این یادگیری هرچه زودتر باشد، بهتر است.

طبق علوم اعصاب، یادگیری یک زبان خارجی باعث رشد مغز شما می‌شود. از آن‌جا که شما در حال استفاده از مجموعه جدیدی از قوانین پیچیده هستید (مانند دستور زبان متفاوت از زبان مادری)، این امر باعث ضخیم شدن قشر مغز و افزایش حجم هیپوکامپ می‌شود. این بدان معناست که شما با یادگیری زبان جدید باعث می‌شوید مراکز زبان در مغز گسترش یابد، که در نهایت به سایر کارهای زبانی مانند مذاکره، خواندن و حل مسئله کمک می‌کند.

6. دانشجوی زندگی باشید

نمی‌توان انکار کرد که کتاب‌ها در رشد شناختی انسان مفید هستند. در واقع، وقتی کتاب خواندن بخشی از فعالیت‌های روتین والدین می‌شود، مزایای آن بیشتر نمایان می‌شود.

در یک مطالعه محققان کشف کردند که وقتی والدین با صدای بلند برای فرزندان خود کتاب می‌خوانند، کودک مهارت‌های زبانی و رشد شناختی بیشتری خواهد داشت.

دانشجوی زندگی باشید. تاریخ، علوم، روانشناسی، هنر، زبان‌ها، ریاضیات، موسیقی و غیره را مطالعه کنید. نحوه کار این جهان را بیاموزید. به ذهن و شخصیت خود عمق دهید. حداقل هفته‌ای یک کتاب بخوانید. شروع به مشاهده الگوها کنید. هوش در تشخیص الگوها خلاصه می‌شود.

7. ادامه تحصیل بدهید

آموزش، به هر شکل، برای رشد هوش انسانی بسیار مهم است.

در یک بررسی از منابع معتبر در مورد بهره هوشی و آموزش، بیش از 600000 شرکت کننده برای تعیین تأثیر آموزش بر سطح ضریب هوشی مورد مطالعه قرار گرفتند. محققان دریافتند که با هر سال آموزش رسمی، شرکت کنندگان با افزایش یک تا پنج امتیاز ضریب هوشی مواجه شدند.

8. استفاده نادرست از تلویزیون را به حداقل برسانید

تماشای فیلم‌های جدید تلویزیون یا فقط تماشای یکی از فیلم‌های قدیمی یکی از بدترین کارهایی است که می‌توانید برای هوش خود انجام دهید. این کار می‌تواند باعث آرامش شما شود، اما تفکر شما را تحریک نمی‌کند. هر از چند گاهی سعی کنید یک مستند مشاهده کنید.

9. سوالات ریاضی حل کنید

تنها دلیلی که مردم ریاضیات را دوست ندارند این است که باید از مغز خود استفاده کنند. با حل مسائل ریاضی و فکر کردن به آن‌ها، مغز خود را ورزش می‌دهید. مغز دقیقاً مانند یک عضله، از طریق ورزش قوی‌تر و سریع‌تر می‌شود.

10. خلاق فکر کنید

وقتی می‌گویم فکر خلاقانه به تقویت هوش شما کمک می‌کند، من در مورد نقاشی یک تصویر یا انجام یک کار هنری صحبت نمی‌کنم. وقتی از تفکر خلاق صحبت می‌کنم، در مورد شناخت خلاق صحبت می‌کنم.

برخلاف تصور عموم، تفکر خلاق برابر با تفکر با سمت راست مغز شما نیست. بلکه به کارگیری هر دو نیمه مغز شماست. شناخت خلاق شامل تفکر واگرا (طیف گسترده ای از موضوعات)، ایجاد ارتباط بین ایده‌ها، جابجایی بین تفکر متعارف و غیر متعارف (انعطاف پذیری شناختی) و ایجاد ایده‌های نو و مناسب است. برای اینکه این کار را به خوبی انجام دهید، به هر دو نیمکره راست و چپ نیاز دارید که در همکاری با یکدیگر کار کنند.

11. کارها را به سختی انجام دهید

اگر می‌خواهید هوش خود را افزایش دهید، راحتی دوست شما نیست. متأسفانه، بسیاری از امور در زندگی متمرکز بر تلاش برای راحت‌تر کردن همه چیز هستند. درست است که ما کارهای کمتری در مدت زمان کوتاه‌تری انجام می‌دهیم و کم‌ترین میزان انرژی جسمی و روحی را نیز مصرف کنیم. اما با این حال، این اتفاقات به مغز شما لطفی نمی‌کند.

برای مثال یکی از راحتی‌های مدرن مثل GPS را در نظر بگیرید. GPS یک اختراع شگفت انگیز است. دوست صمیمی من، که در زنجان زندگی می‌کرد، یکی از کسانی هست که GPS برای آن‌ها اختراع شده است. او در پیدا کردن آدرس بسیار افتضاح عمل می‌کرد و درنتیجه همیشه گم می‌شد. بنابراین وقتی GPS آمد‌، او به خاطر این نعمت بسیار خوشحال بود. احتمالا این سوال برای شما پیش آمده باشد: این که خوب است، پس چرا من با آن مخالف هستم؟ شما حق دارید که این سوال را بپرسید چون تمام داستان را نمی‌دانید. او پس از مدت کوتاهی استفاده از GPS، متوجه شد که در پیدا کردن آدرس‌ها ضعیف‌تر شده است. اگر نمی‌توانست از GPS استفاده کند حتماً گم می‌شد. اما او تصمیم گرفت وقتی که به کلان‌شهر تهران نقل مکان کرد، دیگر از GPS استفاده نکند.

او داستان این نقل مکان و ترک GPS را این گونه تعریف می‌کند: «من تازه به تهران سفر کرده بودم و اصلا با این شهر آشنا نبودم. هم‌چنین تصمیم گرفته بودم که دیگر از GPS استفاده نکنم. یک کار جدید پیدا کرده بودم که باید به نقاط مختلف تهران سفر می‌کردم و باید اعتراف کنم حداقل 4 هفته هر روز گم می‌شدم. من خیلی گم شدم، فکر می‌کردم به دلیل تأخیر زیاد شغل خودم را از دست خواهم داد و برای اخراج آماده شده بودم. اما به مرور زمان، به دلیل تمرین و سعی زیادی که در پیدا کردن مسیرها انجام دادم، شروع به یادگیری روشی مخصوص خودم برای پیدا کردن مسیرها کردم. من با استفاده از منطق و حافظه و نه GPS، درک کردم که در تهران هر خیابان در کجا قرار دارد. هنوز هم در خاطرم هست که روزی یک نفر که گمشده بود و به دنبال هتل دوستش می‌گشت. من توانستم هتل وی را در مرکز شهر فقط با یک نام و کمی توضیحات مربوط مکان پیدا کنم.» 

فناوری کارهای زیادی در جهت سهولت، سرعت و کارآیی بیشتر در زندگی انجام می‌دهد، اما گاهی اوقات مهارت‌های شناختی ما می‌تواند در نتیجه این میانبرها آسیب ببیند و در طولانی مدت به ما آسیب برساند. حالا قبل از اینکه اعتراض کنید و بگویید که من مخالف فناوری هستم کمی صبر کنید.

به این صورت نگاه کنید: رانندگی تا محل کار انرژی کم‌تری از شما می‌برد، باعث صرفه جویی در وقت می‌شود و احتمالاً راحت‌تر از پیاده روی است. مسئله بزرگی نیست. اما اگر هر کجا می‌روید رانندگی می‌کنید، حتی برای رفتن به مسافت بسیار کوتاه، در این صورت شما هیچ انرژی‌ مصرف نمی‌کنید. با گذشت زمان، شما دچار آتروفی عضلات می‌شوید. وضعیت جسمی شما ضعیف می‌شود و احتمالاً وزن شما افزایش می‌یابد. در نتیجه ممکن است سلامت کلی شما کاهش یابد.

مغز شما نیز نیاز به ورزش دارد. اگر از مهارت‌های حل مسئله، مهارت‌های فضایی، تصویرسازی، مهارت‌های منطقی و مهارت‌های شناختی خود دست بردارید؛ چگونه انتظار دارید که مغز شما در فرم عالی خود باقی بماند؟ شما هرگز پیشرفت نمی‌کنید. به راحتی‌های مدرن فکر کنید که مفید هستند، اما اگر بیش از حد به آن‌ها اعتماد کنید، می‌توانند به مهارت شما در آن حوزه آسیب برسانند. 

برای مثال به نرم افزارهای ترجمه توجه کنید. واقعا شگفت انگیز است، اما از زمان شروع استفاده بیشتر از آن، مهارت‌های ترجمه شما کاهش می‌یابد. در مورد املا و تصحیح خودکار کلمات نیز همین امر وجود دارد. در حقیقت، فکر می‌کنم تصحیح خودکار یکی از بدترین مواردی است که برای پیشرفت ابداع شده است. شما می‌دانید که رایانه اشتباهات شما را متوجه می‌شود، پس دیگر حتی به چگونگی نوشتن کلمات فکر نمی‌کنید. 

مواردی وجود دارد که استفاده از فناوری ضروری است. اما مواقعی وجود دارد که بهتر است به میانبرها نه بگویید و از مغز خود استفاده کنید، البته به شرطی که از پس هزینه، وقت و انرژی آن برآیید. پیاده روی برای انجام کار هر چند وقت یکبار یا رفتن از پله به جای آسانسور چند بار درهفته برای داشتن فرم بدنی مناسب توصیه می‌شود. آیا نمی‌خواهید مغز شما نیز متناسب باشد؟ هر چند وقت یک بار GPS را کنار بگذارید و مهارت‌های مکانی و حل مسئله خود را بکار ببرید. در این صورت مغزتان از شما تشکر خواهد کرد.

12. شبکه سازی کنید

با برقراری ارتباط با افراد دیگر از طریق رسانه‌های اجتماعی مانند فیس بوک و توییتر یا تعاملات رو در رو خود را در معرض انواع موقعیت‌هایی قرار می‌دهید که دستیابی به بقیه مواردی که برای افزایش ضریب هوشی گفته شد را بسیار آسان‌تر می‌کند. با قرار گرفتن در معرض افراد، ایده‌ها و محیط‌های جدید خود را برای فرصت‌های رشد مهارت‌های شناختی آماده می‌کنید. حضور در جمع افراد دیگری که ممکن است خارج از حوزه اصلی شما باشند به شما امکان می‌دهد مشکلات را از منظری جدید ببینید، یا بصیرتی را ارائه دهند که قبلاً هرگز به آن‌ها فکر نکرده‌اید. یادگیری به معنای قرار گرفتن در معرض چیزهای جدید و استفاده از این اطلاعات منحصر به فرد است. شبکه سازی با افراد دیگر یک راه عالی برای تحقق این امر است. 

استیون جانسون، نویسنده‌ی کتاب «ایده‌های خوب از کجا می‌آیند؟» در مورد اهمیت گروه‌ها و شبکه‌ها برای پیشرفت ایده‌ها بحث می‌کند. او می‌گوید اگر به دنبال راه‌هایی برای جستجوی موقعیت‌ها، ایده‌ها، محیط‌ها و دیدگاه‌های بدیع هستید، شبکه‌سازی جواب می‌دهد. 

در یک شبکه همه افراد سود می‌برند. در واقع ما یک هوش جمعی داریم که می‌توانیم با آن پیروزی را بدست آوریم.

13. مراقبه را شروع کنید

مطالعات بی‌شماری نشان می‌دهد که مدیتیشن برای 20 دقیقه در روز نه تنها باعث افزایش روحیه و کاهش سطح استرس می‌شود، بلکه باعث بهبود کارایی در هنگام پردازش شناختی عمیق می‌شود. این هسته اصلی هوش سیال است و بخشی از آن به شما کمک می‌کند تا واقعاً مبتکر شوید.

اگر 20 دقیقه گشت و گذار در اینستاگرام را با 20 دقیقه مراقبه با استفاده از برنامه‌ای مانند Calm ،HeadSpace یا دارما جایگزین کنید، هوشمندتر می‌شوید و هیچ ارزشی در زندگی خود از دست نمی‌دهید.

هنگامی که مراقبه می‌کنید، مغز خود را آرام و متعادل می‌کنید. این صلح و آرامش در تقویت هوش بسیار مهم است. مغزی که ناراحت باشد و دچار افسردگی و اضطراب باشد، زمینه مناسبی برای بهبود ضریب هوشی و هوش نیست.

14. به اندازه کافی بخوابید

طبق گفته‌های مرکز تحقیقات خواب دانشگاه لاگبورو، هر ساعت کمتر از هشت ساعت خواب توصیه شده در شب می‌تواند یک امتیاز کامل از ضریب هوشی شما را از بین ببرد.

در حقیقت، گزارش آن‌ها به این نتیجه رسید که از دست دادن منظم دو ساعت خواب در شب می‌تواند باعث شود فردی با ضریب هوشی متوسط، به فردی با ضریب هوشی در مرز عقب ماندگی تبدیل شود.

به اندازه کافی استراحت کنید. مغز خود را مانند یک گوشی هوشمند تصور کنید. هر چقدر هم کارآمد و شگفت انگیز باشد، در نهایت نیاز به شارژ مجدد و خاموش شدن دارد. یک استراحت خوب در شب شما را باهوش‌تر می‌کند.

15. بازی کنید

شطرنج بازی کنید

دلیلی وجود دارد که شطرنج قرن‌ها توسط افراد سلطنتی بازی می‌شده است. یک بازی پیچیده و جذاب که مهارت‌های حل مسئله شما را افزایش می‌دهد، تمرکز شما را بهبود می‌بخشد و هر دو طرف مغز را تحریک می‌کند، که به تقویت کالوس مغز شما کمک می‌کند.

کالوس (جسم پینه‌ای) بخشی از مغز انسان است که وظیفه پیوند دو نیمکره مغزی راست و چپ را دارد. کارشناسان نظریه پردازی می‌کنند که دلیل درخشش انیشتین رشد کالوس او بوده است. او می‌توانست هم‌زمان، به جای فقط یک قسمت مغز، به کل مغز خود دسترسی پیدا کند.

طبق مطالعه‌ای در خارج از ونزوئلا، کودکانی که به مدت 14 هفته در کلاس‌های شطرنج شرکت کردند، ضریب هوشی خود را به طور قابل توجهی افزایش دادند. مطالعه دیگری که در سال 2003 از دانشگاه فلیندرز استرالیا انجام شد به همان نتیجه رسید: شرکت کنندگانی که شطرنج بازی می‌کردند سطح ضریب هوشی آن‌ها بهبود یافت.

بازیهای موبایلی مثل شاهوش یا Brain Gym را بازی کنید

بازی‌های تقویت هوش فوق‌العاده هستند. این کار را 20 دقیقه در روز انجام دهید. من مدتی است که این کار را انجام می‌دهم، و این قطعاً کار شگفت انگیزی برای مغز من انجام می‌دهد.

بازی‌های دیگری مانند سودوکو، جدول کلمات متقاطع و مکعب روبیک را فراموش نکنید و از آن‌ها برای تقویت هوش و جلوگیری از آلزایمر استفاده کنید.

16. یادداشت برداری کنید

با یادداشت برداری در مورد هر کاری که انجام می‌دهید، حافظه خود را افزایش می‌دهید‌. طبق مطالعه دانشگاه اورگان، بیشتر موارد ذخیره شده در حافظه کوتاه مدت با هوش بیشتر مرتبط هستند، همان‌طور که در تست‌های ضریب هوشی اندازه گیری شده است.

17. نفس بکشید

اکسیژن برای مغز بسیار مهم است و نمی‌تواند مدت زیادی بدون آن زنده بماند. شما باید تکنیک‌های تنفسی خوبی را تمرین کنید و به مغز خود اکسیژن مورد نیاز بدن را بدهید.

18. تغذیه خوب را فراموش نکنید

غذای مقوی بخورید.

غذاهای زیادی وجود دارد که با سلامت مغز مرتبط هستند. مانند سبزیجات سبز تیره، روغن ماهی و مغزها. سعی کنید به اندازه غذای مغز در رژیم غذایی خود بگنجانید.

صبحانه خوبی بخورید.

نمی‌توانید بدون سوخت ماشین رانندگی کنید. هنگامی که از خواب بیدار شدید و مخزن‌تان خالی شده، یک صبحانه دلچسب بخورید تا دوباره کار خود را ادامه دهید. خوردن صبحانه سالم ارتباط مستقیمی با عملکرد ذهنی بالاتر دارد.

ماست و سایر "باکتری های فعال" بخورید.

باکتری‌های خاصی از نظر علمی با قدرت مغز مرتبط هستند. بنابراین این امکان وجود دارد که با صرف خوردن ماست بتوانید رشد نورون‌ها را تقویت کنید.

تشنه نمانید.

مغز ما برای عملکرد مناسب به آبرسانی مناسب بستگی دارد. سلول‌های مغزی برای کارکرد با حداکثر بازده به تعادلی بین آب و سایر عناصر نیاز دارند. بنابراین سعی کنید مغزتان دوباره پر شود و هر روز مقدار توصیه شده آب را بنوشید.

بیش از حد قند مصرف نکنید.

مقادیر بالای قند می‌تواند بسیار اعتیاد آور باشد و مسیرهای مشابهی را مانند داروهای خیابانی اعتیاد آور قوی در مغز شما فعال کند.

در طول روز بخورید.

مغز شما برای عملکرد به سوخت نیاز دارد. سعی کنید گرسنه نباشید و خود را خوب سیر نگه دارید. گرسنگی مستقیماً به قند خون پایین متصل می‌شود که به سرعت منجر به خستگی و سطح انرژی پایین می‌شود، این‌ها همه مخربی برای مغز و توانایی تمرکز شما است.

19. ورزش کنید

ورزش هوازی انجام دهید. ورزش برای مغز شما بسیار مفید است. در حقیقت، ورزش کردن بیش از انجام یک بازی آنلاین تقویت هوش، ضریب هوشی شما را افزایش می‌دهد. یک مطالعه سوئدی ثابت کرد که تناسب قلب و عروق می‌تواند 50٪ هوش کلامی شما را افزایش دهد. ماریا آبرگ، مسئول این مطالعه، گفت: «افزایش آمادگی جسمی قلبی عروقی با نمرات شناختی بهتری همراه است. در مقابل، قدرت عضلانی فقط با هوش ارتباط ضعیفی دارد.»

ورزش بدن را منظم و پرانرژی نگه می‌دارد. این یک روش عالی برای افزایش بهره‌وری و هوش شما است. یک بدن سالم برابر با یک ذهن سالم است و دقیقاً مانند اینکه یک فرد با پاهای آسیب دیده نمی‌تواند در یک مسابقه پیروز شود، یک مغز ناسالم نیز نمی‌تواند با حداکثر ظرفیت کار کند.

20. تسلیم نشوید

هرکسی می‌تواند باهوش‌تر شود و عقل خود را بهبود بخشد، بنابراین هرگز تسلیم نشوید و به تلاش خود ادامه دهید مغز شما قابل انعطاف است و دائماً در حال تغییر است. اگر امروز چیزی دشوار به نظر می‌رسد به معنای دشوار بودن فردا نیست. با تمرین، مغز شما قادر به انجام چیز‌های شگفت انگیز و قدرتمند است. به عنوان مثال وقتی برای اولین بار یاد گرفتید که چگونه بخوانید برای مغز شما بسیار سخت بوده است، اما اکنون این کار را بدون عرق ریختن و سختی کشیدن انجام می‌دهید.

امیدوارم با استفاده از راهکارهایی که در این مقاله گفته شد بتوانید هوش خود را افزایش دهید و به فرد باهوشی تبدیل شوید. اگر شما راهکارهای دیگری برای افزایش هوش می‌شناسید به ما معرفی کنید.

نوشته و جمع آوری شده توسط «افشین کلهری»